Trung Hoa Hội Quán - Thăng trầm trong hành trình lịch sử

Có dịp đi du lịch Hội An, điểm tham quan hầu như du khách nào cũng phải ghé thăm là hội quán của người Hoa tại phố cổ này. Trong các hội quán ở đây, lâu đời nhất được cho là Trung Hoa Hội Quán, tọa lạc trên đường Trần Phú.

Trung Hoa Hội Quán có thể được xem là điểm tham quan du lịch Hội An khá đặc biệt, bởi hội quán này chứng kiến khá nhiều thăng trầm của lịch sử Hội An, cũng như cùng cộng đồng người Hoa đến Hội An từ rất sớm, đồng hành cùng họ trong nhiều vui buồn, biến đổi nơi thương cảng Hội An sầm uất qua nhiều thập kỷ.

Trung Hoa Hội Quán

Trung Hoa Hội Quán được cho là ra đời sớm nhất ở Hội An vàoTriều Minh ở thế kỷ 15. Cho đến năm 1741 nơi này được gọi là Dương Thương Hội Quán. Khoảng thời gian từ khi hình thành, cho đến khi mang tên Dương Thương Hội Quán, không có nhiều tư liệu nói về. Tấm bia ghi chép lại xuất xứ hội quán, cũng đề cập ngắn rằng, việc xây dựng hội quán đã có từ lâu.

Tuy nhiên cũng có nguồn tư liệu chép rằng, Trung Hoa Hội Quán ra đời cùng khoảng niên đại hình thành Hội Quán Phúc Kiến vào đầu thế kỷ 18. Ngoài cái tên Trung Hoa Hội Quán hay Dương Thương Hội Quán, nơi này còn được biết đến với các tên khác như Hội Quán Ngũ Bang, Giang Triết Hội Quán hay Chùa Lễ Nghĩa. Việc thay đổi tên của hội quán cũng mang những ý nghĩa nhất định liên quan đến hiện trạng lúc đó.

Ví như  gọi là Hội Quán Ngũ Bang là để biểu thị hội quán là nơi sinh hoạt chung của 5 bang hội người Hoa lúc đó đang sinh sống buôn bán ở Hội An, gồm người Hoa gốc Quảng Đông, Triều Châu, Hải Nam, Phúc Kiến, Gia Ứng. Và dù tên có thay đổi hay được gọi bằng nhiều tên, thì chức năng của hội quán không hề thay đổi.

Thành lập với vai trò là nơi tụ họp sinh hoạt của cộng đồng người Hoa sinh sống và buôn bán tại Hội An, dù qua thời gian hay với những cái tên khác nhau, hội quán vẫn giữ chức năng như thế. Đến thăm Trung Hoa Hội Quán, du khách sẽ thấy khá rõ nét kiến trúc đặc trưng về nhà ở của người Hoa, song cũng vẫn phảng phất chút gì đó rất riêng của Hội An, như thể hiện tính hòa nhập trong cộng đồng chung, mà vẫn giữ bản sắc của riêng mình.

Những nét riêng ấy là kiến trúc, là nơi thờ tự bên trong hội quán thờ Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu, mà người Hoa rất sùng kính như một vị thần biển hộ phù cho thương nhân đi lại trên biển an toàn. Và nét Hội An phảng phất là kiến trúc gỗ với những họa tiết trạm khác tinh tế, có chút gì đó rất Hội An, bởi đất này là nơi sản sinh những nét nghệ thuật đặc sắc ấy.

Du lịch tham quan những nơi như Trung Hoa Hội Quán, du khách sẽ được dịp hiểu thêm cặn kẽ nhiều điều về đời sống văn hóa, sinh hoạt của cộng đồng người Hoa tại Hội An một thời. Sự đóng góp của họ, không chỉ là một phần quan trọng để thương cảng ngày đó thêm sầm uất, mà những gì còn lại vẫn giữ những vị trí nhất định trong văn hóa địa phương đến thời hiện tại.