Nghĩa địa Y Pha Nho, Đà Nẵng

Trong khoảng thời gian binh lính Pháp và Tây Ban Nha đổ bộ vào Đà Nẵng, có lẽ không ai dám hình dung về việc có lúc họ phải dừng chân ở vùng đất này mãi. Du khách đi du lịch đến thăm Đà Nẵng, cả là người Việt hay khách nước ngoài, ghé thăm Nghĩa địa Y Pha Nho bây giờ, hẳn nhiều người cũng không nghĩ như những binh lính thời đó, những người lính đã xa khuất, vẫn còn ở lại đất này như quê hương thứ 2.

Nghĩa địa Y Pha Nho, có thể được xem là một trong những điểm du lịch Đà Nẵng khá đặc biệt. Nghĩa địa này còn được gọi với tên khác là đồi Hài Cốt, nằm trên đường ra Cảng Tiên Sa, không quá xa trung tâm Đà Nẵng là mấy. Khu đất nghĩa trang nhỏ nhắn, phủ một mày xanh yên bình của cỏ cây vươn ngọn theo ánh mặt trời.

Nghĩa địa Y Pha Nho

Thấp thoáng trong nền xanh ấy là mộ, bia ghi dấu những người lính Pháp và Tây Ban Nha đã tử nạn khi đổ bộ vào Đà Nẵng những năm 1858-1860, nay tất cả đã phù màu của thời gian. Giữa Nghĩa trang có một nhà nguyện nhỏ, nơi để thực hiện những nghi thức dành cho người đã khuất, hoặc để cầu nguyện cho họ, theo đạo Công Giáo. Nhà nguyện này còn được cho là ngôi mộ chung của nhiều binh lính vô danh.

Quanh nhà nguyện là những ngôi mộ nhỏ xây bằng xi măng, trên bia có ghi lại tên tuổi của người lính đã chết. Hàng năm vào những dịp lễ cầu nguyện cho các linh hồn, Nghĩa trang Y Pha Nho lại thêm rộn ràng những lời kinh tiếng ca, những bó hoa tươi màu, những bó hương nghi ngút khói, như sưởi ấm thêm cho bao khách lữ thứ đang nằm lại ở đất Đà Nẵng này. Lùi về thời chiến, hẳn sự đổ bổ của họ, hay sự ghé đến của họ ngày nào, là những cuộc thăm viếng không được mong đợi và cũng chẳng được hoan nghênh, vì nó nhuộm màu của ly tán, của tang thương, của nước mắt, của chiến tranh.

Nhưng lúc màn đêm đã qua đi, những u tối của chết chóc và bom đạn đã bị đẩy lùi, nhường chỗ cho những ngày bình minh tươi sáng và yên bình, khoảng trời nhỏ lặng lẽ này không cô độc hay bị bỏ quên bởi sự oán hận hay lòng thù, mà vẫn được sưởi ấm bằng những tâm tình rộng mở và sự bao dung.

Nhiều người khi đi tour du lịch Đà Nẵng, có dịp ghé thăm Nghĩa địa Y Pha Nho, đều nói rằng Nghĩa địa Y Pha Nho là một nghĩa địa đặc biệt ở Đà Nẵng, mà có thể ở khắp đất nước ta cũng hiếm có nghĩa trang thứ 2 như thế. Vì sao đặc biệt thì có lẽ, giải thích ở khá nhiều góc độ mới thấy hết. Nghĩa địa này không còn mang màu tang thương chết chóc, nhưng là một khoảng không gian nhỏ để người đã khuất yên nghỉ. Những người yên nghỉ ở đây, không còn là những người lính máu lạnh chỉ biết cầm súng, họ nay như những khách lữ hành, đã lưu lại ở đất Đà Nẵng này, như lưu lại ở một vùng đất an lành và rất bình yên.