Chiếc gùi nét văn hóa độc đáo của người Ê Đê ở Tây nguyên

Có dịp thực hiện tour Tây nguyên, biết về người Ê Đê, bạn sẽ thấy có chiếc gùi đã trở thành một vật phẩm, có mặt trong đời sống tinh thần của họ từ bao đời nay. Vật dụng rất quen thuộc này đi cùng cuộc sống của họ qua bao năm tháng, qua bao niềm vui, thăng trầm.

Ở các web du lịch, khi viết về người Tây nguyên, đặc biệt người dân Ê Đê, không thiếu những thông tin thú vị để bạn hiểu hơn về cuộc sống gắn với nương rẫy của họ. Người dân Ê Đê sinh ra đã quen với chiếc gùi, ngay từ bé những đứa trẻ được bố mẹ bỏ vào trong gùi đưa lên nương rẫy. Khi bắt đầu lớn lên hơn một chút thì bắt đầu làm quen với những chiếc gùi nhỏ, làm quen với cuộc sống núi rừng, nướng rẫy. Đến khi trưởng thành họ lại mang theo chiếc gùi lớn để kiếm củi, làm nương. Cứ thế một vòng quay của cuộc đời chiếc gùi gắn với chính họ.

Chiếc gùi nét văn hóa độc đáo của người Ê Đê ở Tây nguyên

Với người Ê Đê, chiếc gùi không chỉ là một vật phẩm để đựng đơn thuần mà chiếc gùi còn là nơi để thể hiện sự khéo léo trong từng chi tiết, là một sản phẩm đầy trí tuệ. Gùi của người Ê Đê thường có miệng tròn, dáng vuông với nhiều kích cỡ khác nhau cho từng lứa tuổi, từng mục đích sử dụng.

Để có được một chiếc gùi hoàn chỉnh thì chính những người thợ lành nghề ở đây cũng mất khá nhiều thời gian, từng công đoạn phải đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ đến từng chi tiết.  Nguyên vật liệu là những cây lồ ô thẳng, những cây mây không quá già hoặc quá non. Họ sẽ chặt cây mây thành từng đoạn, chẻ thành tựng sợi lạt rồi vót thật nhẵn, tiếp đó sẽ ngâm trong bùn để có độ dẻo. 4 trụ của chiếc gùi là 4 đoạn lồ ô có kích thước bằng nhau. Tiếp đó là công đoạn làm đế, đây cũng là công đoạn quan trọng nhất bởi đế có đều, có đẹp, có chắc chắn thì gùi mới sử dụng được. Đế của chiếc gùi được làm từ cây cóc rừng. Tiếp theo người nghệ nhân sẽ làm thân gùi, theo hình tròn hoặc hình thoi và cuối cùng là làm dây gùi thường được làm bằng vỏ cây rừng.

Chiếc gùi là một vật dụng không thể thiếu trong những lễ hội của người Ê Đê. Với những lễ cúng như cúng bến nước, cúng thần lúa thì người Ê Đê thường đặt một chiếc gùi nằm cạnh nơi thờ để đựng đồ cúng như thịt gà, thổ cẩm,…Đặc biệt, với lễ cúng bến nước phải có 7 người phụ nữ mang gùi múa bên bàn lễ.

Cuộc sống ngày càng hiện đại, dẫu thế thì chiếc gùi vẫn là một nét văn hóa trong đời sống tinh thần của người Ê Đê. Với những ai có kinh nghiệm đi du lịch Tây nguyên, tìm hiểu nét đẹp đời sống bình dị của người Ê Đê là một điều vô cùng giá trị và thú vị. Đó cũng là cơ hội tuyệt vời để du khách biết đến chiếc gùi xinh xắn, gắn với nhiều câu chuyện kể trong cuộc sống đời thường của họ qua ngày tháng.